Fundacja rodzinna opodatkowanie

DORADZTWO PODATKOWE

W świecie, gdzie optymalizacja obciążeń fiskalnych jest równie istotna co generowanie zysków, polska fundacja rodzinna jawi się jako konstrukcja o przemyślanej architekturze podatkowej. Nie jest to wehikuł do unikania danin publicznych – polski ustawodawca zadbał o to, by system był szczelny. Niemniej, oferuje on model opodatkowania, który dla wielu rodzinnych fortun może oznaczać znaczące odroczenie momentu zapłaty podatku oraz, w określonych konfiguracjach, jego efektywne zmniejszenie. Kluczem jest zrozumienie, że ciężar fiskalny został tu przesunięty i inteligentnie rozłożony na poszczególne etapy życia fundacji.

Wniesienie majątku – fundament bez obciążeń

Pierwszym, fundamentalnym krokiem jest zasilenie fundacji majątkiem przez fundatora. Co istotne, czynność ta jest co do zasady neutralna podatkowo. Wniesienie aktywów – czy to udziałów w firmie rodzinnej, nieruchomości, czy portfela inwestycyjnego – nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym (ani PIT dla fundatora, ani CIT dla fundacji). Co więcej, nie jest również obciążone podatkiem od spadków i darowizn, ani podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC), z wyjątkiem sytuacji wniesienia nieruchomości lub praw do nich, gdzie PCC może wystąpić na zasadach ogólnych (np. 2% przy umowie darowizny nieruchomości na rzecz fundacji, jeśli nie korzysta ze zwolnienia, choć sama ustawa o fundacji rodzinnej dąży do neutralności). Ta początkowa neutralność jest kluczowa, gdyż pozwala na swobodne alokowanie majątku do struktury fundacyjnej bez obawy o natychmiastowe konsekwencje fiskalne.

Działalność fundacji – tarcza przed bieżącym CIT

Gdy fundacja zaczyna działać i pomnażać powierzony jej majątek, wkracza w sferę podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). I tu właśnie tkwi jedna z jej głównych atrakcji: fundacja rodzinna jest podmiotowo zwolniona z CIT od dochodów uzyskiwanych w ramach ściśle określonej, tzw. dozwolonej działalności gospodarczej. Katalog tej działalności, zawarty w ustawie, obejmuje m.in. zbywanie mienia (o ile nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży), najem, dzierżawę, przystępowanie do spółek handlowych i uczestnictwo w nich, nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, udzielanie pożyczek (w określonych konfiguracjach, np. spółkom, w których fundacja ma udziały, lub beneficjentom), czy obrót zagranicznymi środkami płatniczymi.

Dzięki temu zwolnieniu, zyski kapitałowe, dywidendy otrzymywane od spółek portfelowych, czy dochody z najmu nieruchomości, reinwestowane w ramach fundacji, nie są na bieżąco uszczuplane przez CIT. To tworzy potężny mechanizm procentu składanego, pozwalając na szybsze pomnażanie majątku rodzinnego. Jest to swoiste "odroczenie" podatku – danina nie znika, ale jej zapłata jest przesunięta w czasie, aż do momentu dystrybucji środków do beneficjentów.

Należy jednak pamiętać, że wyjście poza precyzyjnie zdefiniowany zakres dozwolonej działalności gospodarczej skutkuje opodatkowaniem dochodów z tej "nadprogramowej" aktywności sankcyjną stawką 25% CIT na poziomie fundacji. To jasny sygnał od ustawodawcy, że fundacja ma służyć pasywnemu zarządzaniu majątkiem i wspieraniu beneficjentów, a nie prowadzeniu typowej, konkurencyjnej działalności operacyjnej.

Dystrybucja do beneficjentów – podatek u celu

Moment, w którym fundacja spełnia swoje podstawowe zadanie – czyli przekazuje świadczenia beneficjentom – jest jednocześnie momentem, w którym pojawia się główne obciążenie podatkowe. System jest tu jednak zróżnicowany:

Opodatkowanie Fundacji: Przed wypłatą świadczenia na rzecz beneficjenta, fundacja (jako płatnik) jest zobowiązana do zapłaty 15% CIT od wartości tego świadczenia. Ten podatek jest należny niezależnie od tego, kto jest beneficjentem.
Opodatkowanie Beneficjenta (PIT):
- Dla beneficjentów należących do najbliższej rodziny fundatora (tzw. grupa zerowa i I grupa podatkowa w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn – m.in. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha fundatora) – świadczenia otrzymane z fundacji, po wcześniejszym opodatkowaniu na poziomie fundacji (15% CIT), są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). W praktyce oznacza to efektywne, jednokrotne opodatkowanie na poziomie 15% dla tej grupy.
- Dla beneficjentów spoza tego kręgu najbliższej rodziny, świadczenia podlegają opodatkowaniu PIT według stawek: 15% PIT dla osób z tzw. II grupy podatkowej oraz również 15% PIT dla osób z III grupy podatkowej i osób niespokrewnionych. Efektywnie, wraz z 15% CIT zapłaconym przez fundację, łączne obciążenie dla tych grup może sięgnąć około 27,75% (15% + 15% od pozostałych 85%).
- Niezwykle istotne jest również to, że świadczenia otrzymywane z fundacji przez beneficjentów są całkowicie zwolnione z podatku od spadków i darowizn, niezależnie od stopnia pokrewieństwa z fundatorem.

Czujne oko fiskusa - ukryte zyski i inne zdarzenia

Ustawodawca przewidział również mechanizmy zapobiegające wyprowadzaniu majątku z fundacji w sposób nieopodatkowany lub preferencyjny, jeśli nie są to standardowe świadczenia dla beneficjentów. Chodzi tu o tzw. ukryte zyski (np. świadczenia na rzecz fundatora, beneficjenta czy podmiotów z nimi powiązanych, których charakter nie odpowiada celom fundacji, np. zawyżone wynagrodzenia, pożyczki na nierynkowych warunkach) oraz świadczenia z tytułu działalności fundacji wykraczającej poza dozwolony zakres. Takie transfery również podlegają opodatkowaniu 15% CIT na poziomie fundacji.

Rozwiązanie fundacji

W przypadku likwidacji fundacji, majątek przekazywany beneficjentom po zaspokojeniu wierzycieli również podlega opodatkowaniu. Fundacja zapłaci 15% CIT od wartości mienia podlegającego przekazaniu, a beneficjenci będą opodatkowani PIT na zasadach analogicznych do otrzymywania świadczeń (zwolnienie dla najbliższej rodziny, 15% PIT dla pozostałych).

Podsumowując korzyści podatkowe

Architektura podatkowa polskiej fundacji rodzinnej, choć nie tworzy raju podatkowego, oferuje znaczące i przemyślane korzyści:

Odroczenie opodatkowania dochodów - Zyski generowane w ramach dozwolonej działalności kumulują się w fundacji bez bieżącego obciążenia CIT, co sprzyja szybszemu wzrostowi wartości majątku.
Efektywne jednokrotne opodatkowanie dla najbliższej rodziny - Dla kluczowej grupy beneficjentów (fundator i jego najbliżsi) świadczenia są efektywnie opodatkowane stawką 15%.
Brak podatku od spadków i darowizn - Zarówno wniesienie majątku do fundacji, jak i otrzymywanie z niej świadczeń przez beneficjentów, jest wolne od tego podatku, co stanowi ogromną zaletę w porównaniu z tradycyjnym dziedziczeniem dużych fortun. W przypadku osób zaliczanych do I lub II grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn zapłacą 10% PIT. Pozostałe osoby 15% PIT.
Narzędzie do planowania międzypokoleniowego transferu majątku w sposób kontrolowany i zoptymalizowany podatkowo.

Jest to system, który nagradza cierpliwość i długoterminowe planowanie, pozwalając rodzinom na budowanie i ochronę dziedzictwa w sposób bardziej przewidywalny i efektywny fiskalnie niż kiedykolwiek wcześniej w polskim prawie. Wymaga on jednak starannego zaprojektowania i bieżącego monitorowania, aby w pełni wykorzystać jego potencjał i uniknąć podatkowych pułapek.

Dowiedz się więcej: Przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych

Zabezpiecz swój biznes przed podziałem i konfliktami – poznaj możliwości fundacji rodzinnej.

Zbuduj strukturę, która przetrwa pokolenia – zacznij od fundacji rodzinnej.

Zachowaj kontrolę nad majątkiem. Przenieś go do fundacji rodzinnej.

radca prawny, konsultant podatkowy

Radca prawny Daniel Borzym

e-mail: d.borzym@taxfinlaw.pl

tel: 507 954 406

kontakt@taxfinlaw.pl