Tax Fin Law | TFL

10 marca 2025

Czy od zachowku płaci się podatek?

DORADZTWO PODATKOWE

W Polsce zachowek nie podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych (PIT), ponieważ nie jest traktowany jako przychód w rozumieniu ustawy o PIT. Zachowek to świadczenie majątkowe wypłacane przez spadkobiercę na rzecz uprawnionych osób (np. dzieci, małżonka, rodziców spadkodawcy), które nie otrzymały należnej im części spadku. Nie jest to więc dochód, a raczej rekompensata wynikająca z prawa spadkowego.

Jednakże zachowek może wiązać się z podatkiem od spadków i darowizn, w zależności od sytuacji. Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1774), nabycie zachowku podlega temu podatkowi, ale jego opodatkowanie zależy od stopnia pokrewieństwa między osobą otrzymującą zachowek a spadkodawcą oraz od wartości otrzymanego świadczenia.

Przykład:

Zwolnienie z podatku: Jeśli zachowek otrzymuje osoba z tzw. zerowej grupy podatkowej (np. małżonek, dzieci, wnuki, rodzice), to jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn bez limitu kwoty, pod warunkiem zgłoszenia tego faktu do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (np. od wypłaty zachowku) na formularzu SD-Z2.

Inne grupy podatkowe: Dla dalszych krewnych lub osób niespokrewnionych obowiązują kwoty wolne od podatku i stawki podatku zależne od wartości zachowku.

Porada: Warto ustalić, kto jest odbiorcą zachowku i w jakiej relacji pozostaje do spadkodawcy, a także kiedy i w jakiej formie zachowek został wypłacony (np. gotówka, przelew, inne składniki majątku). Jeśli klient należy do zerowej grupy podatkowej, należy pamiętać o dopełnieniu formalności w urzędzie skarbowym. W razie wątpliwości sugeruję przeanalizowanie konkretnej sytuacji i dokumentów spadkowych w kancelarii, aby potwierdzić szczegóły i ewentualnie przygotować zgłoszenie SD-Z2.

Czy od każdej darowizny trzeba zapłacić podatek?

Nie, nie od każdej darowizny trzeba zapłacić podatek. W Polsce kwestie podatkowe związane z darowiznami reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn. Obowiązek zapłaty podatku zależy od wartości darowizny, stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym oraz tego, czy zostały spełnione określone warunki formalne. Kluczowe są tzw. grupy podatkowe i kwoty wolne od podatku:

Stawki podatku od spadku i darowizn 2025

Stawki podatku od spadków i darowizn przedstawiają się następująco:

I grupa podatkowa – 3%,
II grupa podatkowa – 7%,
III grupa podatkowa – 12%.

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku według następujących skal, które wynikają z § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek:

Kwoty nadwyżki	Podatek wynosi
ponad	do
1)Od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
	11 833 zł	3%
11 833 zł	23 665 zł	355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665 zł		946, 60 zł i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł
2)Od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
	11 833 zł	7%
11 833 zł	23 665 zł	828,40 zł i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665 zł		1893,30 zł i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł
3)Od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
	11 833 zł	12%
11 833 zł	23 665 zł	1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665 zł		3313,20 zł i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł

Kwota wolna od podatku od spadku i darowizn 2025

Podatek nie jest naliczany w przypadku spadku lub darowizny, jeśli wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych nie przekraczają:

36 120 zł – dla osób należących do I grupy podatkowej, czyli: małżonka (obecnego, nie byłego), małżonka w separacji, zstępnych (np. dzieci, wnuków, prawnuków), wstępnych (np. rodziców, dziadków), rodzeństwa, pasierba, ojczyma, macochy, teściów, zięcia i synowej;
27 090 zł – dla osób z II grupy podatkowej, obejmującej: zstępnych rodzeństwa (np. siostrzeńców, bratanków), rodzeństwo rodziców (np. wujów, ciotki), zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa (np. męża siostry), rodzeństwo małżonków (np. szwagra), małżonków rodzeństwa małżonków (np. męża siostry męża) oraz małżonków innych zstępnych;
5 733 zł – dla osób zaliczonych do III grupy podatkowej, czyli wszystkich, którzy nie należą do dwóch powyższych grup, w tym osób niespokrewnionych z obdarowanym.

Jeśli wartość darowizny mieści się w kwocie wolnej dla danej grupy, podatku nie płaci się. W przypadku przekroczenia tej kwoty należy złożyć deklarację (SD-3) w urzędzie skarbowym w terminie miesiąca od otrzymania darowizny i uiścić podatek.

Co jest darowizną?

Darowizna w polskim prawie (zgodnie z Kodeksem cywilnym, art. 888) to bezpłatne przekazanie przez darczyńcę jakiejś części swojego majątku na rzecz obdarowanego, które skutkuje zwiększeniem majątku obdarowanego i jednoczesnym pomniejszeniem majątku darczyńcy. Darowizna wymaga zgody obu stron (oświadczenia darczyńcy i przyjęcia przez obdarowanego), a w przypadku nieruchomości – formy aktu notarialnego.

Przykłady darowizn:

Pieniądze (np. przelew na konto).
Nieruchomości (np. mieszkanie, działka).
Rzeczy ruchome (np. samochód, biżuteria).
Prawa majątkowe (np. udziały w spółce).

Co nie jest darowizną?

Nie każde przekazanie majątku jest darowizną w sensie prawnym. Oto przykłady, co nie podlega ustawie o podatku od spadków i darowizn jako darowizna:

Świadczenia odpłatne: Jeśli przekazanie majątku wiąże się z wzajemnym świadczeniem (np. sprzedaż, zamiana), nie jest to darowizna.

Służebność osobista (np. prawo do mieszkania w czyimś domu bez odpłatności) – nie zwiększa majątku obdarowanego, więc nie jest darowizną.

Zachowek: To świadczenie spadkowe, a nie darowizna (choć podlega podatkowi od spadków i darowizn na podobnych zasadach).

Nagrody i wygrane: Np. w konkursach czy loteriach – są to przychody opodatkowane PIT, a nie darowizny.

Zwykłe prezenty o niewielkiej wartości: Przekazanie drobnych upominków (np. kwiatów, książki) w ramach zwyczajowych relacji nie jest traktowane jako darowizna podlegająca opodatkowaniu.

Porada praktyczna

Jeśli darowizna pochodzi od najbliższej rodziny (grupa 0), kluczowe jest udokumentowanie jej (np. przelewem) i zgłoszenie do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy, aby uniknąć podatku.
W przypadku darowizn od dalszych krewnych lub osób niespokrewnionych warto sprawdzić, czy wartość przekracza kwotę wolną, i ewentualnie złożyć deklarację SD-3.
Przy darowiźnie nieruchomości zawsze konieczny jest akt notarialny, a notariusz często sam zgłasza ją do urzędu skarbowego.

Czy masz konkretny przypadek darowizny, w którym mogę pomóc? Jeśli tak, podaj więcej szczegółów (np. kto komu przekazuje, co i w jakiej wartości), a postaram się doradzić!

Dowiedz się więcej:Opodatkowanie działalności influencera

radca prawny, konsultant podatkowy

Radca prawny Daniel Borzym

e-mail: d.borzym@taxfinlaw.pl

tel: 507 954 406

kontakt@taxfinlaw.pl