Tax Fin Law | TFL

KANCELARIA DORADZTWA PRAWNEGO I PODATKOWEGO WARSZAWA

DORADZTWO PODATKOWE

Odpowiedzialność Karno-Skarbowa Osób Trzecich – Kiedy i kto może odpowiadać?

W polskim systemie prawnym odpowiedzialność karno-skarbowa kojarzy się zazwyczaj z odpowiedzialnością osoby, która bezpośrednio popełniła przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, takie jak zaniżenie podatku czy zatajenie dochodów. Jednak przepisy Kodeksu karnego skarbowego (KKS) przewidują również sytuacje, w których odpowiedzialność może zostać rozszerzona na osoby trzecie. Przepis ten ma na celu ukrócenie praktyk, w których osoby odpowiedzialne za finanse firmy mogą próbować uniknąć odpowiedzialności poprzez przeniesienie winy na podległych pracowników lub struktury zarządcze.

W niniejszym artykule omówimy, kto może być pociągnięty do odpowiedzialności karno-skarbowej jako osoba trzecia, jakie warunki muszą być spełnione, aby uznać odpowiedzialność takiej osoby, oraz jakie konsekwencje mogą wynikać z tego tytułu.

Odpowiedzialność Karno-Skarbowa – Na Czym Polega?

Odpowiedzialność karno-skarbowa dotyczy konsekwencji karnych wynikających z naruszeń przepisów podatkowych, celnych, dewizowych oraz innych obowiązków publicznoprawnych. W przeciwieństwie do odpowiedzialności cywilnej, odpowiedzialność karno-skarbowa ma charakter represyjny i wiąże się z sankcjami o charakterze karnym, takimi jak grzywny, ograniczenie wolności, a nawet kara pozbawienia wolności. Warto podkreślić, że odpowiedzialność ta nie dotyczy tylko osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, lecz również członków zarządu, księgowych oraz innych osób pełniących kluczowe funkcje w organizacji.

Kim są osoby trzecie w kontekście odpowiedzialności karno-skarbowej?

Osoby trzecie, które mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności karno-skarbowej, to osoby niezwiązane bezpośrednio z popełnieniem czynu zabronionego, lecz mające wpływ na działania podmiotu popełniającego naruszenie. W polskim prawie osoby trzecie są definiowane jako:

• Członkowie zarządu i prokurenci: Odpowiedzialność może zostać nałożona na osoby pełniące funkcje zarządcze w organizacji, które miały wpływ na jej finanse oraz rozliczenia podatkowe.
• Księgowi i specjaliści ds. finansowych: Osoby zajmujące się dokumentacją księgową i podatkową, odpowiedzialne za przygotowywanie sprawozdań oraz rozliczeń podatkowych, mogą być pociągnięte do odpowiedzialności, jeśli ich działania lub zaniechania przyczyniły się do popełnienia przestępstwa skarbowego.
• Inne osoby współpracujące: W niektórych przypadkach odpowiedzialność karno-skarbowa może być nałożona również na osoby zewnętrzne, np. doradców podatkowych lub audytorów, jeśli ich działania miały istotny wpływ na popełnienie naruszenia.

Kiedy osoba trzecia może zostać pociągnięta do odpowiedzialności?

Aby osoba trzecia mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności karno-skarbowej, muszą zostać spełnione określone warunki:

• Związek przyczynowy między działaniem a skutkiem: Odpowiedzialność osób trzecich wynika z ich faktycznego wpływu na działania, które doprowadziły do naruszenia przepisów skarbowych. Niezbędne jest wykazanie, że działania lub zaniechania tej osoby miały bezpośredni wpływ na powstanie naruszenia, np. że zatwierdziła ona błędne rozliczenie podatkowe lub świadomie zataiła dane przed organem podatkowym.

• Świadomość i intencja działania: Osoba trzecia musi być świadoma potencjalnych skutków swoich działań lub zaniechań. Jeśli osoba podejmowała działania w dobrej wierze lub na podstawie błędnych informacji dostarczonych przez inną osobę, odpowiedzialność karno-skarbowa może być kwestionowana.

• Zaniedbanie obowiązków: Przykładem sytuacji, w której osoba trzecia może zostać pociągnięta do odpowiedzialności, jest zaniedbanie obowiązków służbowych, które doprowadziło do naruszenia przepisów. Dotyczy to głównie członków zarządu, prokurentów oraz księgowych, którzy mogą zostać ukarani za brak należytej staranności w zakresie kontroli rozliczeń i dokumentacji podatkowej.

Odpowiedzialność karno-skarbowa członków zarządu i księgowych

Członkowie zarządu oraz osoby odpowiedzialne za księgowość odgrywają kluczową rolę w rozliczeniach podatkowych przedsiębiorstwa, dlatego to właśnie oni najczęściej są pociągani do odpowiedzialności karno-skarbowej jako osoby trzecie.

• Członkowie zarządu: Zarząd jest odpowiedzialny za ogólne zarządzanie spółką i jej zobowiązaniami podatkowymi. W sytuacji, gdy naruszenia podatkowe wynikają z decyzji podejmowanych przez zarząd, członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karno-skarbowej. Przykładem może być świadome zatwierdzenie nieprawidłowych faktur lub raportów finansowych.

• Księgowi: Rola księgowych w organizacji wiąże się z przygotowywaniem sprawozdań finansowych oraz dokumentacji podatkowej. W przypadku, gdy błędy księgowego prowadzą do zaniżenia podatków lub innych naruszeń podatkowych, księgowy może zostać uznany za odpowiedzialnego karno-skarbowo. Przykładem jest brak należytej staranności w zakresie interpretacji przepisów podatkowych, co prowadzi do zaniżenia podatku VAT.

Przykłady sytuacji, w których może wystąpić odpowiedzialność osób trzecich

Poniżej przedstawiamy kilka przykładów sytuacji, w których odpowiedzialność karno-skarbowa osób trzecich może mieć zastosowanie:

• Świadome zatwierdzenie fałszywych faktur: Członek zarządu zatwierdza dokumenty księgowe, które celowo zawierają nieprawdziwe informacje w celu obniżenia zobowiązań podatkowych. W takim przypadku członek zarządu może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, nawet jeśli nie był bezpośrednim sprawcą przestępstwa.

• Zaniechanie obowiązków przez księgowego: Księgowy, który świadomie zaniża podstawę opodatkowania, aby uzyskać korzystniejsze rozliczenie dla firmy, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karno-skarbowej, nawet jeśli działał na polecenie zarządu.

• Przypadkowe naruszenie przepisów: Jeśli księgowy popełnia błąd z powodu zaniedbania obowiązków, na przykład przez brak aktualnej wiedzy o zmianach w przepisach podatkowych, również może być uznany za odpowiedzialnego. Działania te mogą jednak skutkować niższymi karami, gdyż miały charakter nieumyślny.

Czytaj więcej: Kontrola krzyżowa – Czy jest się czego bać?

Konsekwencje odpowiedzialności karno-skarbowej dla osób trzecich

Odpowiedzialność karno-skarbowa osób trzecich wiąże się z surowymi konsekwencjami, które mogą wpływać na życie zawodowe oraz prywatne osób pociągniętych do odpowiedzialności.

• Kary finansowe: Osoby odpowiedzialne za naruszenia przepisów skarbowych mogą zostać obciążone wysokimi grzywnami, które zależą od skali naruszenia oraz wysokości zaniżonych podatków.

• Kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności: W poważniejszych przypadkach odpowiedzialność karno-skarbowa może skutkować ograniczeniem wolności lub nawet karą pozbawienia wolności. Dotyczy to sytuacji, w których osoba działała świadomie i celowo w celu uniknięcia zobowiązań podatkowych.

• Zakaz pełnienia funkcji w zarządzie: Osoby skazane za przestępstwa skarbowe mogą otrzymać zakaz pełnienia funkcji zarządczych w spółkach. To szczególnie dotkliwa kara dla członków zarządu oraz osób na stanowiskach kierowniczych.

Jak uniknąć odpowiedzialności karno-skarbowej jako osoba trzecia?

Aby uniknąć ryzyka odpowiedzialności karno-skarbowej, osoby pełniące funkcje zarządcze oraz księgowi powinni podjąć odpowiednie środki ostrożności:

• Staranność i bieżąca aktualizacja wiedzy: Regularne szkolenia oraz bieżące śledzenie zmian w przepisach podatkowych pomagają uniknąć błędów wynikających z braku aktualnej wiedzy.
• Dokumentowanie decyzji: Każda decyzja związana z rozliczeniami podatkowymi powinna być dokumentowana i zatwierdzana przez odpowiednie osoby w firmie. W razie kontroli podatkowej dokumentacja ta stanowi istotny dowód na podjęcie działań w dobrej wierze.
• Systemy kontroli wewnętrznej: Dobrze opracowane procedury kontrolne oraz systemy raportowania umożliwiają wczesne wykrycie nieprawidłowości i błędów w dokumentacji podatkowej.
• Konsultacje z doradcami podatkowymi: W razie wątpliwości dotyczących interpretacji przepisów podatkowych warto skonsultować się z doradcą podatkowym lub prawnikiem specjalizującym się w prawie podatkowym.

Odpowiedzialność karno-skarbowa osób trzecich to temat wymagający szczególnej uwagi zarówno ze strony zarządu, jak i osób odpowiedzialnych za finanse przedsiębiorstwa. Przepisy Kodeksu karnego skarbowego jasno definiują sytuacje, w których osoby trzecie mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności, nawet jeśli nie były bezpośrednimi sprawcami naruszeń. Kluczowym elementem uniknięcia tej odpowiedzialności jest odpowiednia dokumentacja, bieżąca aktualizacja wiedzy oraz przestrzeganie wewnętrznych procedur kontroli.

Skontaktuj się z TaxFinLaw, aby dowiedzieć się, jak zminimalizować ryzyko odpowiedzialności karno-skarbowej i zabezpieczyć swoją działalność.

FAQ – Najczęściej Zadawane Pytania o Odpowiedzialność Karno-Skarbową Osób Trzecich

1. Kim są osoby trzecie w kontekście odpowiedzialności karno-skarbowej?

Osoby trzecie to osoby, które nie są bezpośrednimi sprawcami czynu zabronionego, ale ich działania lub zaniechania miały wpływ na popełnienie przestępstwa skarbowego. Najczęściej są to członkowie zarządu, księgowi, prokurenci oraz inne osoby odpowiedzialne za finanse i dokumentację podatkową w firmie.

2. Czy odpowiedzialność karno-skarbowa dotyczy tylko zarządu firmy?

Nie, odpowiedzialność karno-skarbowa może dotyczyć również innych osób, takich jak księgowi, specjaliści ds. finansowych, prokurenci, a nawet doradcy podatkowi, jeśli ich działania miały bezpośredni wpływ na popełnienie naruszenia przepisów skarbowych.

3. Czy można uniknąć odpowiedzialności karno-skarbowej jako osoba trzecia, jeśli działało się w dobrej wierze?

Tak, działanie w dobrej wierze może być argumentem w obronie przed odpowiedzialnością karno-skarbową, szczególnie jeśli osoba trzecia podjęła wszelkie możliwe kroki, aby przestrzegać przepisów. Kluczowe jest jednak udokumentowanie działań, które potwierdzają staranność w realizacji obowiązków, takich jak konsultacje z doradcą podatkowym lub stosowanie procedur kontrolnych.

4. Jakie są najczęstsze przyczyny pociągnięcia osób trzecich do odpowiedzialności karno-skarbowej?

Najczęstsze przyczyny to:

• Świadome zaniżanie podatków lub zatajenie przychodów.
• Brak staranności przy rozliczeniach podatkowych.
• Zaniedbanie obowiązków kontrolnych przez członków zarządu lub księgowych.
• Fałszowanie dokumentów podatkowych, np. wystawianie fikcyjnych faktur.

5. Jakie sankcje grożą osobom trzecim za naruszenie przepisów skarbowych?

Sankcje mogą obejmować:

• Grzywny, które zależą od skali naruszenia.
• Ograniczenie lub pozbawienie wolności w poważniejszych przypadkach.
• Zakaz pełnienia funkcji zarządczych w spółkach.

6. Czy osoba trzecia, która działała na polecenie zarządu, również ponosi odpowiedzialność?

Tak, jeśli osoba trzecia miała świadomość, że polecenie narusza przepisy skarbowe, również może ponieść odpowiedzialność. Dlatego ważne jest, aby osoby odpowiedzialne za finanse firmy podejmowały działania zgodne z przepisami, nawet jeśli otrzymały inne polecenie od przełożonych.

7. Czy odpowiedzialność karno-skarbowa obejmuje także błędy wynikające z nieumyślnego działania?

Tak, odpowiedzialność karno-skarbowa obejmuje zarówno umyślne, jak i nieumyślne naruszenia przepisów skarbowych. Niemniej jednak, kara za nieumyślne działania, takie jak błędy wynikające z braku aktualnej wiedzy, może być niższa niż w przypadku działania celowego.

8. Jakie działania mogą pomóc uniknąć odpowiedzialności karno-skarbowej?

Aby uniknąć ryzyka odpowiedzialności karno-skarbowej, warto:

• Regularnie aktualizować wiedzę podatkową.
• Dokumentować wszystkie kluczowe decyzje finansowe.
• Stosować wewnętrzne procedury kontrolne.
• Konsultować się z doradcami podatkowymi w razie wątpliwości co do interpretacji przepisów.

9. Jakie jest ryzyko odpowiedzialności karno-skarbowej dla doradców podatkowych i audytorów?

Doradcy podatkowi i audytorzy mogą ponieść odpowiedzialność karno-skarbową, jeśli ich działania bezpośrednio przyczyniły się do naruszenia przepisów przez klienta, np. poprzez wystawienie fałszywych opinii lub celowe zaniżanie podatków.

10. Czy odpowiedzialność karno-skarbowa dotyczy też pracowników zajmujących niższe stanowiska, jak asystenci finansowi?

Zazwyczaj odpowiedzialność karno-skarbowa dotyczy osób mających kluczowy wpływ na decyzje finansowe w firmie. Jednak w przypadku świadomego naruszenia przepisów przez pracowników niższego szczebla (np. fałszowanie dokumentacji na zlecenie przełożonych) również mogą oni zostać pociągnięci do odpowiedzialności.

Odpowiedzialność karno-skarbowa osób trzecich to złożone zagadnienie, które wymaga nie tylko przestrzegania przepisów, ale także wdrożenia systemu kontroli wewnętrznej oraz stałej aktualizacji wiedzy podatkowej.

Dowiedz się więcej: Ulga Badawczo-Rozwojowa (B+R)

Radca prawny Daniel Borzym

e-mail: d.borzym@taxfinlaw.pl

tel: 507 954 406

kontakt@taxfinlaw.pl