Tax Fin Law | TFL

KANCELARIA DORADZTWA PRAWNEGO I PODATKOWEGO WARSZAWA

DORADZTWO PODATKOWE

Prawo do odliczenia VAT bez względu na wyniki sprzedaży

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał w dniu 7 marca 2024 r. przełomowy wyrok - C-341/22, który istotnie wpłynął na interpretację przepisów o podatku od wartości dodanej (VAT) w Unii Europejskiej. Wyrok ten dotyczy szczególnie istotnej kwestii – prawa do odliczenia VAT, nawet w sytuacji, gdy podatnik nie osiągnął oczekiwanego poziomu sprzedaży przez dłuższy okres.

Sprawa ta jest szczególnie istotna, gdyż odnosi się do fundamentalnych zasad systemu VAT, takich jak neutralność oraz proporcjonalność, a wyrok jest korzystny dla podatników, którzy mogą borykać się z trudnościami na rynku, np. ze względu na specyficzne okoliczności gospodarcze. Dla przedsiębiorców w całej Europie, wyrok ten stanowi ochronę przed arbitralnymi decyzjami organów podatkowych, które mogą dążyć do pozbawienia prawa do odliczenia VAT z uwagi na niezadowalające wyniki finansowe.

Tło Sprawy

Sprawa dotyczyła włoskiej spółki zajmującej się produkcją i sprzedażą wina w regionie Kampania. Spółka ta w latach 2006-2008 osiągała wyniki sprzedaży znacznie poniżej oczekiwań, co według włoskich organów podatkowych miało oznaczać, że działalność spółki była jedynie fasadowa. W związku z tym, włoskie władze odmówiły spółce prawa do odliczenia VAT za rok 2009 na kwotę około 40 000 euro.

Włoskie przepisy opierały się na założeniu, że przedsiębiorstwo, które nie osiąga określonego poziomu sprzedaży przez trzy kolejne lata, nie prowadzi rzeczywistej działalności gospodarczej, a tym samym może zostać pozbawione statusu podatnika VAT. Prawo włoskie przewiduje, że podatnik, który nie osiągnie wymaganego progu przychodów, traci prawo do odliczenia VAT za te lata, chyba że potrafi udowodnić, że istnieją obiektywne przeszkody uniemożliwiające osiągnięcie tego poziomu sprzedaży.

Kluczowe pytania do TSUE

Włoski sąd kasacyjny postanowił zadać TSUE dwa kluczowe pytania w tej sprawie:

• Czy można odmówić statusu podatnika VAT i prawa do odliczenia VAT, jeżeli przedsiębiorca nie osiąga minimalnego poziomu sprzedaży, którego można by się po nim racjonalnie spodziewać, biorąc pod uwagę jego aktywa?
• Czy zasady neutralności i proporcjonalności VAT sprzeciwiają się krajowym regulacjom, które odmawiają prawa do odliczenia VAT, jeżeli podatnik przez trzy kolejne lata nie osiąga oczekiwanego poziomu sprzedaży i nie potrafi tego wytłumaczyć?

TSUE, odpowiadając na pytania sądu kasacyjnego, opowiedział się po stronie podatnika i odrzucił podejście włoskich organów podatkowych. Trybunał w swojej argumentacji oparł się na fundamentalnych zasadach VAT, takich jak neutralność i proporcjonalność, podkreślając, że system VAT ma na celu zapewnienie równych warunków dla przedsiębiorców niezależnie od ich wyników sprzedażowych.

• Neutralność VAT: TSUE zwrócił uwagę, że prawo do odliczenia VAT jest jednym z kluczowych elementów systemu VAT, a jego celem jest uniknięcie podwójnego opodatkowania przedsiębiorstw. Neutralność systemu VAT oznacza, że podatnik powinien mieć prawo do odliczenia VAT bez względu na osiągane wyniki sprzedaży, o ile rzeczywiście prowadzi działalność gospodarczą.

• Pojęcie działalności gospodarczej: Trybunał zauważył, że Dyrektywa VAT definiuje działalność gospodarczą szeroko, bez względu na cel lub wyniki działalności. Oznacza to, że działalność gospodarcza może być prowadzona nawet wtedy, gdy przedsiębiorstwo nie osiąga oczekiwanych przychodów. W związku z tym, TSUE stwierdził, że nie można pozbawić podatnika prawa do odliczenia VAT tylko na podstawie wyników sprzedażowych.

• Proporcjonalność ograniczeń: TSUE podkreślił, że wszelkie ograniczenia prawa do odliczenia VAT muszą być proporcjonalne i oparte na obiektywnych kryteriach. Przepisy włoskie, które uzależniają prawo do odliczenia VAT od osiągnięcia minimalnego poziomu sprzedaży, wykraczają poza to, co jest konieczne do wykrycia oszustw podatkowych. Brak odpowiedniego poziomu sprzedaży nie może sam w sobie stanowić podstawy do zakwestionowania prawa do odliczenia VAT.

Rola oszustw i nadużyć w systemie VAT

Trybunał zgodził się, że prawo do odliczenia VAT może być ograniczone w przypadkach, gdy istnieją dowody na oszustwo lub nadużycie. W takich sytuacjach, państwa członkowskie mają prawo odmówić podatnikowi zwrotu VAT, jeżeli ten działa w sposób sprzeczny z celem systemu VAT. Jednakże, w omawianej sprawie nie było dowodów na to, że spółka dopuściła się oszustwa lub działała w sposób sztuczny w celu uzyskania korzyści podatkowych.

TSUE podkreślił, że przepisy, które uzależniają prawo do odliczenia VAT od osiągnięcia określonego progu sprzedaży, wykraczają poza to, co jest konieczne, by zapobiec oszustwom podatkowym. Istnienie takich przepisów może prowadzić do nieuzasadnionego ograniczenia praw podatników i naruszenia zasad neutralności oraz proporcjonalności.

Znaczenie wyroku dla przedsiębiorców

Wyrok TSUE w sprawie C-341/22 ma kluczowe znaczenie dla przedsiębiorców w całej Unii Europejskiej, szczególnie dla tych, którzy działają w branżach o wysokiej zmienności wyników finansowych lub w sektorach, gdzie wyniki sprzedaży mogą być nieregularne (np. rolnictwo, branża winiarska, technologie innowacyjne).

Wyrok ten stanowi ochronę przed arbitralnym odbieraniem prawa do odliczenia VAT przez organy podatkowe w sytuacjach, gdy przedsiębiorca nie osiąga oczekiwanych przychodów. Przedsiębiorcy mogą mieć pewność, że prawo do odliczenia VAT jest uzależnione od faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej, a nie od spełnienia progów sprzedaży.

Włoskie przepisy, które były przedmiotem analizy, stanowiły poważne zagrożenie dla neutralności systemu VAT, mogąc zniechęcać przedsiębiorców do podejmowania działalności gospodarczej w sytuacjach o większym ryzyku rynkowym. Wyrok TSUE jasno wskazuje, że państwa członkowskie muszą przestrzegać zasad ustanowionych przez Dyrektywę VAT, a wszelkie odstępstwa od nich muszą być uzasadnione i proporcjonalne.

Sprawa włoskiej spółki, która była przedmiotem analizy TSUE, stanowi istotną lekcję dla innych przedsiębiorców, szczególnie tych działających w sektorach o nieregularnych przychodach. Właściciele firm muszą być świadomi swoich praw w ramach systemu VAT i walczyć o nie w sytuacjach, gdy organy podatkowe starają się ograniczyć ich prawo do odliczenia VAT na podstawie przepisów krajowych, które mogą być sprzeczne z prawem unijnym.

Podatnicy, którzy stają w obliczu podobnych problemów, powinni zwrócić uwagę na to, że system VAT ma zapewnić neutralność i chronić przedsiębiorców przed nadmiernymi obciążeniami podatkowymi. W sytuacjach, w których przepisy krajowe wykraczają poza to, co jest przewidziane w Dyrektywie VAT, podatnicy mają prawo dochodzić swoich racji na drodze sądowej, w tym także przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Radca prawny Daniel Borzym

Kontakt:

e-mail: daniel.borzym@gmail.com

tel: 507 95 44 06

kontakt@taxfinlaw.pl